System opieki nad małoletnimi w Norwegii, co warto wiedzieć
Przygotowując się do wyjazdu wraz z rodziną do Norwegii w poszukiwaniu czy w związku z podjęciem pracy należy obok wiedzy o warunkach panujących na norweskim rynku pracy, sytuacji socjalnej i bytowej pozyskać również wiedzę o obowiązujących regulacjach dotyczących opieki nad małoletnimi. Zapoznanie się z takimi informacjami pozwoli na uniknięcie bądź ograniczenie negatywnych konsekwencji czy traumatycznych przeżyć wynikających z niewiedzy o systemie prawnym regulującym opiekę nad małoletnimi.
Norweskie realia w zakresie prawa do opieki nad małoletnimi znacząco odbiegają od realiów polskich, a standardy wychowania dzieci różnią się od standardów wyniesionych z Polski. Wiele zachowań w relacjach między rodzicami a dziećmi, prawnie i kulturowo dopuszczalnych w Polsce, w Norwegii może zostać potraktowane jako naruszenie praw dziecka skutkujące surowymi konsekwencjami. Do zachowań, które zgodnie z praktyką są podstawą dla norweskich służb socjalnych do zainteresowania się sytuacją dziecka można zaliczyć np. krzyk czy płacz karconego dziecka – nawet jeśli został wywołany bez użycia przemocy fizycznej, użycie przemocy fizycznej, przebywanie małoletniego pod opieką rodziców nadużywających alkoholu lub zażywających narkotyki, pozostawienie dziecka bez opieki, złe warunki w domu, czy zaniedbania w leczeniu i edukacji.
W Norwegii przypadki niewłaściwych postaw w rodzinach zgłaszane są do Urzędu Ochrony Praw Dziecka Barnevernet przez pracowników służb publicznych, szkoły, sąsiadów, pielęgniarki, lekarzy czy też inne zainteresowane osoby. Przy czym organy władzy/administracji państwowej oraz pracownicy szkół, przedszkoli lub służb pedagogiczno-psychologicznych mają obowiązek podjęcia prób poprawy sytuacji dziecka. Do uruchomienia działań przez Barnevernet mogą posłużyć zeznania dziecka. Zgodnie z informacjami prasowymi w pierwszej połowie 2013 r. Barnevernet otrzymało ok. dwadzieścia siedem tysięcy zgłoszeń. Według Urzędu Ochrony Praw Dziecka wszystkie zgłoszenia, w tym anonimowe, były/są rozpatrywane.
Głównymi norweskimi instytucjami odpowiedzialnymi za ochronę praw małoletnich jest również, obok Barnevernet działającego na poziomie lokalnym, Ministerstwo ds. Dzieci, Równouprawnienia i Inkluzji Społecznej oraz Urząd ds. Dzieci, Młodzieży i Rodzin Barne, ungdoms, og familiedirektoratet. Zakres odpowiedzialności Barnevernet regulowany jest przez Ustawę o ochronie praw dziecka z dn. 17 lipca 1992 r. (Barnevernloven, Lov av 17 juli 1992 nr 100) oraz Ustawę o postępowaniu administracyjnym i administracji publicznej (Forvaltningsloven). Barnevernet jest zobowiązane natychmiast zbadać sytuację dziecka, przeprowadzić postępowanie sprawdzające najpóźniej 3 miesiące od otrzymania zgłoszenia, zastosować niezbędne środki zapobiegawcze nie później niż 6 tygodni od zakończenia postępowania sprawdzającego. Może także wezwać rodziców na rozmowę sprawdzającą lub wysłać zawiadomienie o wizycie w domu np. w asyście policji. Należy pamiętać, iż rodzice mają prawo do wglądu do raportu dotyczącego sprawy. Ostatecznym środkiem, który może być zastosowany przez Barnevernet jest umieszczenie dziecka poza domem rodzinnym, które może nastąpić także bez zgody rodziców, w oparciu o decyzję Komisji Wojewódzkiej (fylkesnemnda). Rodzice mają prawo być obecni w trakcie rozpatrywania sprawy przez Komisję Wojewódzką, ale nie podczas narady i głosowania. Odwołanie od decyzji Komisji można wnieść do sądu I-szej instancji, zaś organem odwoławczym wobec innych działań jest wojewoda (fylkesmannen).
Podkreślenia przy tym wymaga, że sam fakt posiadania statusu cudzoziemca nie zwalnia
w najmniejszym stopniu od odpowiedzialności przed miejscowym prawem na równi z obywatelami tego kraju i nie daje podstaw domagania się uprzywilejowanego traktowania.
W przypadku zainteresowania Barnevernet sytuacją rodzin obywateli polskich Wydział Konsularny prosi o niezwłoczne podjęcie kontaktu z konsulem RP oraz adwokatem.
– Wykaz adwokatów specjalizujących się w sprawach Barnevernet: http://www.advokatenhjelperdeg.no/finn-advokat/?sak=Barn+og+foreldre&spessak=Barnevern
– Broszura informacyjna Urzędu Ochrony Praw Dziecka Barnevernet; źródło – Ministerstwo ds. Dzieci, Równouprawnienia i Inkluzji Społecznej (Barne-, Likestillings- og Inkluderingsdepartementet): http://www.regjeringen.no/upload/BLD/barnets_beste_brosjyrer/Barnevernet_til_barnets_beste_polsk_.pdf
– Opinia prawna Urzędu Wojewody Oslo i Akershus w sprawie podstaw prawnych działania norweskiej Służby Ochrony Praw Dziecka (Barneverntjeneste) – wyciąg z pisma nr 2015/21810-5 S-BFS z dn. 15.12.2015 r. [http://www.oslo.msz.gov.pl/resource/bcf7ab10-ece4-4bc4-a326-fda671342a34:JCR]
Źródło: Ambasada RP w Oslo (oslo.msz.gov.pl)
Fot: własność redakcji
