Rozmowy o polsko-norweskiej współpracy
Wicepremier Mateusz Morawiecki oraz wiceminister rozwoju Paweł Chorąży spotkali się z Elisabeth Aspaker, ministrem ds. UE i EOG Norwegii.
Rozmowy dotyczyły współpracy gospodarczej, wymiany handlowej, a także nowej edycji funduszy norweskich i EOG na lata 2014-21.
Polska, podobnie jak w poprzednich edycjach Mechanizmów Finansowych, pozostanie największym beneficjentem środków norweskich i EOG – alokacja przewidziana dla naszego kraju to 809,3 mln euro, co stanowi prawie 30 proc. całej alokacji dla państw-beneficjentów.
Informacje podstawowe o Norweskim Mechanizmie Finansowym oraz Mechanizmie Finansowym Europejskiego Obszaru Gospodarczego
Norweski Mechanizm Finansowy oraz Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli tzw. fundusze norweskie i fundusze EOG) są formą bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznanej przez Norwegię, Islandię i Liechtenstein nowym członkom UE. Fundusze te są związane z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej oraz z jednoczesnym wejściem naszego kraju do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE + Islandia, Liechtenstein, Norwegia). W zamian za pomoc finansową, państwa-darczyńcy korzystają z dostępu do rynku wewnętrznego Unii Europejskiej (choć nie są jej członkami). Obecnie jest realizowana druga edycja funduszy norweskich i EOG (lata 2009 – 2014). Poprzednia edycja dotyczyła okresu 2004-2009.
Cele
Głównymi celami funduszy norweskich i funduszy EOG są:
1. przyczynianie się do zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz
2. wzmacnianie stosunków dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem.
Państwa – beneficjenci
Odbiorcami funduszy norweskich oraz funduszy EOG jest łącznie 16 krajów UE – czyli 12 państw, które przystąpiły do wspólnego rynku w roku 2004 i roku 2007, oraz Hiszpania, Portugalia i Grecja i Chorwacja.
Alokacja
Łączna kwota drugiej edycji funduszy norweskich i EOG to 1,798 mld euro. Alokacja dla Polski wynosi 578,1 mln euro, włączając w to koszty zarządzania funduszami ponoszone przez stronę darczyńców oraz przez stronę polską.
Zarządzanie funduszami
W każdym z państw-beneficjentów ustanowione zostały Krajowe Punkty Kontaktowe, odpowiedzialne za wdrażanie funduszy na poziomie krajowym. Ich zadaniem jest koordynacja i nadzór nad wdrażaniem programów. W Polsce funkcję Krajowego Punktu Kontaktowego pełni Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju. Współpracuje ono z Instytucją Certyfikującą i Instytucją Audytu, których rolę sprawuje odpowiednio Ministerstwo Infrastruktury i
Rozwoju oraz Ministerstwo Finansów.
Za realizację poszczególnych programów (czyli obszarów tematycznych) odpowiadają tzw. Operatorzy. Są to instytucje, które specjalizującą się w danej dziedzinie, np. w przypadku zdrowia – Ministerstwo Zdrowia. Operatorzy odpowiadają m.in. za przygotowanie programu, nabór wniosków, wybór projektów i monitoring ich realizacji, a także promocję programu. Część programów jest realizowana w formie programów partnerskich z darczyńcami.
Ze strony darczyńców za nadzór nad funduszami odpowiadają – w przypadku Mechanizmu Finansowego EOG – Komitet Mechanizmu Finansowego, a w przypadku Norweskiego Mechanizmu Finansowego – Norweskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Instytucje te są wspierane przez Biuro Mechanizmów Finansowych w Brukseli, odpowiadające za zarządzanie funduszami na poziomie operacyjnym.
Odbiorcy wsparcia
Generalnie, wnioskodawcami mogą być podmioty prywatne czy też publiczne, komercyjne bądź niekomercyjne, oraz organizacje pozarządowe ustanowione jako podmiot prawny w Polsce, jak również organizacje międzyrządowe działające w Polsce. Dla każdego z programów zostanie ustalony katalog podmiotów, które będą mogły ubiegać się o dofinansowanie. Informacji należy szukać w zakładkach Obszary wsparcia.
Programy (obszary wsparcia)
W ramach funduszy norweskich i EOG wydzielono kilkanaście programów (obszarów wsparcia). W ramach danego programu będzie można uzyskać dofinansowanie na projekty o podobnej tematyce.
Wśród programów znalazło się wiele obszarów z pierwszej edycji funduszy norweskich i EOG. Przede wszystkim należy wymienić: ochronę środowiska (w tym energię odnawialną), dziedzictwo kulturowe, zdrowie, badania naukowe i stypendia. Wyodrębniono też programy dotyczące strefy Schengen i spraw wewnętrznych, w tym więziennictwa i przeciwdziałania przemocy. Podobnie jak w pierwszej edycji, duży nacisk położono na wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego. Pojawiły się też zupełnie nowe tematy, jak godna praca i dialog trójstronny, a także współpraca samorządów w zakresie rozwoju regionów.
Za realizację każdego z programów odpowiadają instytucje/organizacje, które specjalizującą się w danej dziedzinie, np. w przypadku zdrowia – Ministerstwo Zdrowia. Instytucje te pełnią funkcję tzw. Operatora programu. W niektórych programach, Operatorzy współpracują z podmiotami z państw-darczyńców.
Charakterystyka programów (cele, tematyka, wnioskodawcy, kwoty dofinansowania itp.) znajduje się w zakładce Obszary wsparcia.
Konkursy
Wybór projektów do dofinansowania w znacznej mierze odbywa się na podstawie konkursów, ogłaszanych przez operatorów w ramach poszczególnych programów. Ponadto realizowane są tzw. projekty predefiniowane (projekty “z góry” wskazane do realizacji).
Stosunki bilateralne
Znakiem szczególnym tej edycji funduszy norweskich i EOG jest nacisk na wzmocnienie współpracy dwustronnej z Państwami-darczyńcami, tj. Islandią, Liechtensteinem, Norwegią.
Wyrazem takiego podejścia jest:
– ustanowienie tzw. programów partnerskich,
– powołanie funduszy współpracy dwustronnej na poziomie krajowym i programowym,
– promowanie współpracy partnerskiej na poziomie projektów.
Współpraca partnerska na poziomie projektu
Co do zasady, nie ma obowiązku realizacji projektów we współpracy z podmiotami z państw-darczyńców. Jedynie niektóre programy zakładają realizację wyłącznie dwustronnych projektów.
Zaliczyć do nich należy:
– Polsko-Norweski Program Badawczy,
– Promowanie różnorodności kulturowej i artystycznej,
– większość działań w ramach Funduszu Stypendialnego i Szkoleniowego.
W celu rozwoju współpracy partnerskiej w ramach każdego z programów ustanowiono Fundusz Współpracy Dwustronnej na poziomie programu. Fundusz ma ułatwiać m.in. poszukiwanie partnerów z państw-darczyńców (przed lub w trakcie przygotowywania wniosku aplikacyjnego), rozwój takich partnerstw, tworzenie sieci współpracy, wymiany, dzielenia się i przekazywania wiedzy, technologii, doświadczeń oraz najlepszych praktyk pomiędzy beneficjentami oraz podmiotami państw-darczyńców. Kwota funduszu wynosi około 1,5 proc. wydatków kwalifikowalnych danego programu.
Programy Partnerskie z Darczyńcami
W Polsce 7 programów to programy partnerskie z Darczyńcami. Formuła ta oznacza, iż programy te tworzone były we współpracy z instytucjami partnerskimi z krajów-darczyńców. Zwykle do obowiązków partnera należy merytoryczne wsparcie krajowego Operatora w realizacji programu, ułatwianie nawiązywania partnerstw oraz promowanie danego programu w państwach-darczyńcach.
– Promowanie różnorodności kulturowej i artystycznej w ramach europejskiego dziedzictwa kulturowego
Operator: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Partner: Norweska Rada Sztuki przy wsparciu Norweskiego Dyrektoriatu ds. Dziedzictwa Kulturowego
– Norwesko-Polska Współpraca Badawcza
Operator: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Partner: Norweska Rada Badań
– Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy
Operator: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
Partnerzy:
Norweskie Centrum Współpracy Międzynarodowej i Edukacji SIU
Islandzkie Centrum Badań RANNIS
Agencja ds. Kształcenia Międzynarodowego AIBA w Liechtensteinie
– Wzmocnienie monitoringu środowiska oraz działań kontrolnych
Operator: Ministerstwo Środowiska we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Partner: Agencja ds. Klimatu i Zanieczyszczeń (KLIF) w Norwegii
– Budowanie potencjału instytucjonalnego i współpraca w obszarze wymiaru sprawiedliwości / Poprawa skuteczności wymiaru sprawiedliwości
Operator: Ministerstwo Sprawiedliwości
Partner: Norweska Krajowa Administracja Sądów
– Wsparcie służby więziennej, w tym sankcji pozawięziennych
Operator: Zespół Funduszy Europejskich w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej
Partner: Norweskie Służby Więzienne
– Ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu
Operator: Ministerstwo Zdrowia
Partner: Norweski Dyrektoriat ds. Zdrowia
Fundusz Współpracy Dwustronnej na poziomie krajowym
Fundusz Współpracy Dwustronnej na poziomie krajowym stanowi elastyczne źródło finansowania inicjatyw przyczyniających się do wzmacniania stosunków dwustronnych z państwami-darczyńcami. Kwota Funduszu Współpracy Dwustronnej na poziomie krajowym wynosi 0,5 proc. całkowitej alokacji dla Polski, tj. 2 890 500 euro.
Źródło: Serwis funduszy norweskich i funduszy EOG (eog.gov.pl)
Fot: eog.gov.pl
